|
Historia Oddziału Łódzkiego
Stowarzyszenia Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza
Dzieje Oddziału Łódzkiego są częścią 45-letniej historii Stowarzyszenia Przyjaciół
Twórczości Jana Kasprowicza, które powstało w roku 1964 z inicjatywy żony Poety Marii
Kasprowiczowej.
Stowarzyszenie działa w oparciu o statut określający m.in. cele działania:
zabezpieczenie i przekazywanie potomności nieprzemijających wartości artystycznych
i społecznych twórczości Jana Kasprowicza, umożliwianie i ułatwianie społeczeństwu przyswojenia
sobie i pogłębienia rzetelnej wiedzy o całej współczesnej Poecie epoce kulturalnej,
pielęgnowanie i propagowanie idei umiłowania języka polskiego i kultury intelektualnej,
opieka nad grobowcem i Muzeum Jana Kasprowicza.
Siedzibą Stowarzyszenia jest Muzeum Jana Kasprowicza - dom Poety na Harendzie
w Zakopanem, które powstało w 1950 r. staraniem Marii Kasprowiczowej.
Właśnie w muzeum
narodziła się myśl utworzenia w Łodzi Oddziału SPTJK. Pomysłodawcą był Janusz
Karol Barański, właściciel łódzkiej Księgarni-Antykwariatu "Nike", miłośnik turystyki górskiej.
W 1983 r. zwiedzał Muzeum na Harendzie i po rozmowie z jego ówczesną kierowniczką Anną Kogutkową, pełniącą również obowiązki kierowniczki biura Stowarzyszenia,
wprowadził pomysł w życie. Jesienią tego samego roku Zarząd Główny SPTJK podjął
uchwałę o utworzeniu w Łodzi Oddziału, zarejestrowanego w lutym 1984 r.
Faktyczne rozpoczęcie działalności Oddziału Łódzkiego zaczyna się od Walnego
Zgromadzenia o charakterze założycielskim, które odbyło się 3 marca 1984 r. Uczestniczyło
w nim 10. członków założycieli oraz zaproszeni goście: ówczesny prezes Stowarzyszenia
prof. Roman Loth i "matka chrzestna" Oddziału Anna Kogutkowa. Prezesem Zarządu
Oddziału Łódzkiego został wybrany Włodzimierz Bartczak, który piastuje tę funkcje
do dziś, a jego zastępcą Janusz Karol Barański.
Księgarnia-Antykwariat "Nike" przy
ul. Andrzeja Struga 3 została pierwszą siedzibą Oddziału.
Mała, dziesięcioosobowa grupa miłośników poezji Jana Kasprowicza, Harendy i Tatr
rozpoczęła swoją pracę w Łodzi. Od początku zakładano, że liczebność Oddziału oraz
skala jego działalności nie będą duże, można nawet powiedzieć o elitarnym charakterze
Oddziału Łódzkiego, przez który przewinęło się 30 osób, a stan obecny to 18. członków -
ludzi różnych zawodów połączonych wspólną ideą.
Kilku łodzian było wybieranych do Zarządu Głównego, Komisji Rewizyjnej bądź
Sądu Koleżeńskiego. Jeszcze przed powołaniem Oddziału w Sądzie Koleżeńskim pracował Paweł Suwalski, obecnie przewodniczący Komisji Rewizyjnej. Prezes Włodzimierz Bartczak jest we władzach Stowarzyszenia od 1986 r. do dziś. Należy również wymienić pełniących
w nich różne funkcje łodzian: Adama Arndta, Janusza Karola Barańskiego, Andrzeja
Markowicza i Lucynę Zarychtę.
Pracujący w kierownictwie SPTJK członkowie Oddziału
Łódzkiego przyczynili się do utrzymania nie tylko duchowej, ale i materialnej spuścizny
Jana Kasprowicza - Muzeum i Mauzoleum poety i jego żony na Harendzie, które są
istotną i bezcenną wartością kultury polskiej.
Przez 25 lat działalności Oddziału w Łodzi realizowano liczne zadania wypełniając
cele statutowe Stowarzyszenia przy wykorzystywaniu wielu ciekawych form pracy. Należały
do nich: wykłady, spotkania, promocje książek, wieczory klubowe, wystawy i wystawki,
wycieczki, rajdy, wydawanie druków ulotnych, broszur i grafik.
Na spotkaniu inauguracyjnym w kwietniu 1984 r. prof. Jerzy Starnawski wygłosił
wykład "Poezja Jana Kasprowicza po latach". W maju tego samego roku Oddział włączył
się w organizowany w Łodzi Tydzień Stowarzyszeń Kulturalnych prezentując wystawę wydawnictw
związanych z twórczością Jana Kasprowicza.
Oddział zaprosił do naszego miasta młody zakopiański Teatr im. S. I. Witkiewicza,
który w 1986 r. zaprezentował na łódzkich scenach trzy różne spektakle. W 1988 r. Oddział
wspólnie z XV LO zorganizował w Łodzi trzydniowy VII Ogólnopolski Zlot Szkół
im. Jana Kasprowicza, w którym uczestniczyły delegacje z kilkunastu szkół.
Wśród wielu interesujących osób, z którymi odbyły się spotkania, znajdziemy pisarzy,
poetów, podróżników, taterników, himalaistów, plastyków i kolekcjonerów - ludzi
łączących kilka pasji z talentem literackim.
Współpraca z "Nike" zaowocowała spotkaniami
z łódzkimi pisarzami (wielu z nich to "ludzie gór"). Należą do nich m.in. Tadeusz Gicgier,
Marek Grochowski, Zdzisław Konicki, Zdzisław Szczepaniak, Andrzej Wilczkowski.
Oddział
Łódzki gościł Zofię Stecką z Zakopanego, przewodniczkę tatrzańską i pisarkę. Kilkakrotnie
zapraszano do naszego miasta dr Macieja Pinkwarta, pisarza, publicystę, kustosza
Muzeum Karola Szymanowskiego "Atma" w Zakopanem, który prezentował swoje książki
i wygłaszał wykłady.
Z najciekawszych spotkań klubowych można wymienić wieczór poezji i pieśni "Mój
świat" związany z życiem i twórczością Jana Kasprowicza oraz dyskusje nad książkami:
wydanym w 1989 r. "Czasem nasturcji. Ścieżkami Kasprowicza" Barbary Wachowicz
i opublikowanym w 2001 r. dziennikiem Marii Kasprowiczowej "Spadające księżyce".
Od kilku lat spotkania odbywają się również w lokalu redakcji "Tygla Kultury", którego
red. naczelny Zbigniew Nowak jest członkiem założycielem Oddziału Łódzkiego. Miało
tam miejsce poruszające spotkanie z hm. Zofią Skalską, która wspominała jak ze swoją
drużyną harcerską brała udział 1 sierpnia 1933r. w uroczystości przeniesienia zwłok Jana
Kasprowicza z cmentarza do mauzoleum na Harendzie oraz opowiadała o kontaktach
z Marią Kasprowiczową i znaczeniu poezji dla jej pokolenia.
W "Nike" prezentowano wielokrotnie wystawy związane z życiem i twórczością Jana
Kasprowicza m.in. z okazji kolejnych grudniowych rocznic urodzin patrona Stowarzyszenia.
Od kilku lat w związku z tą rocznicą prezentowane są w XV LO im. Jana Kasprowicza
w Łodzi wystawki przygotowane przez Oddział Łódzki. Ich tytuły: "Śladami Jana Kasprowicza
po ziemi kujawskiej", "Jan Kasprowicz w karykaturze", "Muzeum Jana Kasprowicza
na Harendzie", "Śladami Jana Kasprowicza po Lwowie", "Harenda w malarstwie Zofii
Walczak". Natomiast wystawa fotograficzna "Nasz górski dom" wypożyczona z Muzeum
na Harendzie odwiedziła kilka łódzkich szkół.
Opracowane przez członków Oddziału
obszerne ekspozycje poświęcone biografii Jana Kasprowicza zostały pokazane w kilku
szkołach i Pałacu Młodzieży im. Juliana Tuwima w Łodzi.
W łódzkiej siedzibie Stowarzyszenia prezentowano także wystawy plastyczne m.in.:
Stanisława Ibisa-Gratkowskiego, Jadwigi Staszewskiej, Zofii Walczak, Wacława Kondka,
który na wniosek Oddziału Łódzkiego otrzymał w naszym mieście ulicę swojego imienia.
Oddział Łódzki składa się z zapalonych turystów, szczególnie lubiących Tatry i Podhale,
z którymi związane było życie i twórczość ich Patrona.
W latach 1985-88 wraz
z Uniwersytetem Łódzkim i Zarządem Wojewódzkim PTTK był współorganizatorem Tygodnia
Gór (edycja od III do VI), imprezy o bardzo bogatym programie turystycznokrajoznawczym,
naukowym i kulturalnym. Nie zabrakło w niej treści związanych z Janem
Kasprowiczem, m.in.: podczas trzeciego Tygodnia Gór prof. Roman Loth wygłosił wykład
"Kasprowicz i świat Podhala"; w czwartej edycji łodzianie brali udział w wieczorze
"Na Harendzie u Kasprowicza"; podczas piątej - opracowali trasę literacką związaną
z Janem Kasprowiczem i Władysławem Orkanem.
Członkowie Oddziału wielokrotnie razem odwiedzali Podhale oraz Tatry polskie
i słowackie. Zawsze w programie tych wypraw było Muzeum Jana Kasprowicza, które jest
dla nich "miejscem magicznym", gdzie czują się jak u siebie.
Często uczestniczyli w organizowanych
tam "Tygodniach u Kasprowicza", "Wieczorach na Harendzie". Przed laty
jeden z wieczorów "Bibliofilskie wspominki" prowadził Janusz Karol Barański. Bohaterką
innego w 2004 r. była Krystyna Stołecka - poetka, pisarka, redaktorka "Tygla Kultury"
i członek Oddziału Łódzkiego SPTJK.
Od kilku lat wycieczki i rajdy są organizowane również na nizinach. Już kilkadziesiąt
razy łodzianie z SPTJK i jego sympatycy wędrowali m.in. śladami Jana Kasprowicza po
ziemi kujawskiej, drogami powstańców styczniowych w rajdach do Dobrej, literackimi
szlakami po Łodzi i ziemi łódzkiej.
Przez 25 lat działalności Oddział współpracował z artystami plastykami. Jednym
z jego członków założycieli jest Zbigniew Janeczek, który stworzył 10 grafik zamieszczonych
w bibliofilskich drukach ulotnych wydanych staraniem Oddziału. Do jednego z druków
grafikę wykonał Andrzej Graczykowski. Natomiast znakomity łódzki rysownik Stanisław
Ibis-Gratkowski jest autorem kilku karykatur Jana Kasprowicza oraz członków Oddziału.
Dom Jana i Marii Kasprowiczów zainspirował członkinię Oddziału Zofię Walczak,
która namalowała Harendę na 10. pastelach.
Stowarzyszenie wydało reprodukcje czterech
z tych obrazów na kartach pocztowych, do nabycia w muzeum.
Działalność Oddziału Łódzkiego we współpracy z artystami i "Nike" zaowocowała
wieloma wydawnictwami, które prezentowano na różnych wystawach. Najpełniejszą jest
ekspozycja przygotowana w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej im. prof. Tadeusza
Kotarbińskiego, która podsumowuje działalność Oddziału Łódzkiego SPTJK na rzecz upowszechniania i ochrony kultury polskiej.
Anna Nuc Wiceprezes Oddziału Łódzkiego SPTJK
|
Jednym z ciekawszych miejsc na kulturalnej mapie Zakopanego jest Muzeum Jana Kasprowicza na Harendzie i położone w pobliżu mauzoleum poety, w którym została również pochowana jego żona Maria. 
Nasi przyjaciele z Łodzi to grupa zapaleńców, trwająca wiernie już od 25 lat przy idei Marii Kasprowiczowej. Nie poprzestają na biernym członkostwie. Nie uchylają się od odpowiedzialności. Od lat wspierają nas organizacyjnie zasiadając we władzach stowarzyszenia, co zapewnia nam normalne funkcjonowanie. Praca w Stowarzyszeniu Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza ma charakter społeczny i pełnienie funkcji w organach statutowych nie wiąże się z żadnymi profitami, co w obecnych czasach nie jest praktyką powszechną.
Członkowie Oddziału Łódzkiego są ludźmi aktywnymi. Podejmują szereg inicjatyw kulturalnych w swoim środowisku, a ich działalność i wzajemna życzliwość mogą być przykładem dla niejednego stowarzyszenia kulturalnego, które przecież istnieje nie tylko po to, aby realizować jakiś cel ogólny, ale by tworzyć między ludźmi więzy oparte na podobnym odczuwaniu kultury, na jej tworzeniu, choćby w wymiarze tylko towarzyskim.